Λάμπει στον ήλιο η μαρμάρινη πλάκα. Στο μνημείο πεσόντων Ρώσων σταματά η Υψιπύλη. Δυο σημαίες και εδώ, Ελληνική και Ρωσική. Ξένοι που κοιμούνται στη γη της Λήμνου, με την αγάπη της ελευθερίας, με τον καημό της πατρίδας τους.
Οι Ρώσοι εμφανίζονται δύο φορές στη Λήμνο. Κατά τον ρωσοτουρκικό πόλεμο του 1770, ο ρωσικός στόλος, με επικεφαλής τον Αλέξιο Ορλώφ, πολιορκεί το Κάστρο και στις συγκρούσεις σκοτώνονται 72 Ρώσοι ναύτες που θάφτηκαν στον Μούδρο. Δύο μνημεία θυμίζουν τη θυσία τους: το “Μνημείο των πεσόντων” για την απελευθέρωση της Λήμνου στο προαύλιο της Ευαγγελίστριας του Μούδρου και το Μνημείο των πεσόντων Ρώσων στον Ρωμέικο γιαλό στη Μύρινα.
Μετά την Οκτωβριανή Επανάσταση του 1917 χιλιάδες στρατιωτικοί του “Λευκού Στρατού”, κυρίως Κοζάκοι, και πολιτικοί εγκαταστάθηκαν στα Βαλκάνια, την Τουρκία και την Τύνιδα. 5.000 Ρώσοι πρόσφυγες εγκαταστάθηκαν σε στρατόπεδα στη χερσόνησο Καλογεράκι, κοντά στα χωριά Πεσπέραγο (Πεδινό) και Πορτιανού το 1920.
Σκληρές οι συνθήκες διαβίωσης, πολλοί οι θάνατοι από την πείνα, τις κακουχίες, τις επιδημίες. Περίπου 350 Ρώσοι, από τους οποίους 82 παιδιά, θάφτηκαν στο ακρωτήριο Πούντα της Λήμνου. Το 1921, μεταφέρθηκαν στη Βουλγαρία και τη Γιουγκοσλαβία. Τα ερημωμένα από το 1924 ρωσικά νεκροταφεία του νησιού ανασυστάθηκαν από το 2004 και μετά.
